Sáp nhập Quảng Nam – Đà Nẵng: Cơ hội hình thành “siêu vùng” miền Trung

Sáp nhập Quảng Nam – Đà Nẵng: Góc nhìn toàn diện về động lực hình thành “siêu vùng” kinh tế – đô thị – du lịch trọng điểm miền Trung

Trong thời gian gần đây, thông tin về phương án sáp nhập tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng đã tạo nên làn sóng thảo luận mạnh mẽ trên mạng xã hội, các diễn đàn kinh tế – quy hoạch và giới chuyên môn. Không chỉ vì mức độ “đặc biệt” của hai địa phương – một bên là thành phố trực thuộc Trung ương, một bên là tỉnh có hai di sản thế giới, mà còn bởi tiềm năng to lớn mà một “siêu vùng” mới có thể mang lại cho miền Trung nói riêng và Việt Nam nói chung.

1. Bối cảnh và lý do xuất hiện đề xuất sáp nhập

Trong bối cảnh Nhà nước thúc đẩy tinh gọn bộ máy, tối ưu nguồn lực và hình thành các đơn vị hành chính đủ lớn để tạo sức cạnh tranh quốc tế, việc xem xét sáp nhập các địa phương có mối liên kết tự nhiên về không gian kinh tế – xã hội không phải là điều mới.

Quảng Nam và Đà Nẵng vốn trước năm 1997 là một tỉnh chung mang tên Quảng Nam – Đà Nẵng. Việc tách ra nhằm phát triển Đà Nẵng thành một cực tăng trưởng độc lập. Sau hơn 25 năm, Đà Nẵng đã trở thành trung tâm kinh tế – công nghệ – du lịch hàng đầu miền Trung; trong khi đó Quảng Nam phát triển mạnh về công nghiệp, logistics và du lịch di sản.

Tuy nhiên, sự phát triển độc lập cũng tạo ra những “nút thắt” như:

• Quy hoạch thiếu đồng bộ giữa khu vực giáp ranh.

• Cạnh tranh trong thu hút đầu tư thay vì liên kết bổ trợ.

• Hệ thống hạ tầng kết nối chưa được tối ưu dù khoảng cách địa lý rất gần.

• Mỗi địa phương có thế mạnh riêng, nhưng sức cạnh tranh tổng thể của vùng vẫn chưa tương xứng tiềm năng.

Do đó, đề xuất sáp nhập được đặt ra như một cách để tạo nên một thực thể kinh tế – hành chính lớn hơn, đồng bộ hơn và có tầm vóc hơn.

2. Những lợi thế nổi bật nếu Quảng Nam – Đà Nẵng hợp nhất

2.1. Tạo ra một “siêu vùng” hơn 2 triệu dân và đa dạng không gian phát triển

Khi hợp nhất, Quảng Nam – Đà Nẵng sẽ hình thành một đơn vị có:

• Quy mô dân số hơn 2 triệu người

• Không gian trải dài từ biển – đồng bằng – trung du – miền núi

• Tài nguyên đa dạng: biển, di sản, cảng, sân bay, khu kinh tế mở, đô thị thông minh

Đây là quy mô mà hiếm tỉnh/thành nào ở miền Trung có được.

2.2. Kết nối thế mạnh đô thị – công nghiệp – du lịch trong một chỉnh thể

Sự bổ trợ này giúp:

• Tăng sức hấp dẫn trong thu hút FDI.

• Tạo trục kinh tế liên hoàn từ Đà Nẵng – Điện Bàn – Hội An – Chu Lai – Núi Thành.

• Hình thành cụm du lịch đẳng cấp với sản phẩm biển – văn hóa – sinh thái – MICE – nghỉ dưỡng.

2.3. Tối ưu hạ tầng, giảm chồng chéo và chi phí quản lý

Hai địa phương có nhiều hạng mục hạ tầng nằm sát nhau như:

• Tuyến ven biển Đà Nẵng – Hội An

• Chuỗi đô thị Điện Bàn – Hòa Vang

• Cảng Tiên Sa – Chu Lai

• Sân bay Đà Nẵng – sân bay Chu Lai

Việc hợp nhất cho phép quy hoạch một lần – dùng chung – tối ưu, tránh trùng lặp nguồn lực.

2.4. Động lực phát triển vùng Trung Bộ và Tây Nguyên

Khi trở thành “siêu tỉnh”, Quảng Nam – Đà Nẵng có thể đóng vai trò dẫn dắt vùng, tạo cực tăng trưởng tương đương:

• TP.HCM ở phía Nam

• Hà Nội ở phía Bắc

• Một trung tâm miền Trung mạnh, đủ sức liên kết với Huế, Quảng Ngãi, Kon Tum, Gia Lai.

3. Cơ hội lớn cho du lịch – bất động sản – logistics – công nghiệp

3.1. Du lịch: Hình thành điểm đến 4 trong 1

Du khách đến “siêu vùng” mới sẽ chỉ cần một hành trình để trải nghiệm:

• Đô thị biển hiện đại Đà Nẵng

• Di sản Hội An

• Di sản Mỹ Sơn

• Biển Cửa Đại, An Bàng, Cù Lao Chàm

• Núi rừng Đông Giang, Nam Trà My

Định vị điểm đến quốc tế sẽ mạnh hơn rất nhiều.

3.2. Logistics và công nghiệp: Hệ sinh thái liền mạch

Chu Lai – Đà Nẵng có thể trở thành hành lang logistics – sản xuất công nghiệp – công nghệ cao lớn nhất miền Trung, với:

• Cảng biển nước sâu

• Sân bay quốc tế

• Hệ thống KCN – KKT liên kết thay vì tách rời

• Hành lang đường bộ ven biển và cao tốc Bắc – Nam

3.3. Bất động sản: Quy hoạch đồng bộ tạo đòn bẩy mới

Một số khu vực hưởng lợi mạnh:

• Chuỗi đô thị ven sông Cổ Cò

• Điện Bàn – Hòa Vang – Hội An

• KCN – đô thị Chu Lai – Núi Thành

• Các vùng sinh thái miền núi phía Tây

Tuy nhiên, phải có quy hoạch minh bạch để tránh phát triển nóng.

4. Những thách thức lớn cần giải quyết

Dù triển vọng lớn, quá trình sáp nhập không hề đơn giản.

4.1. Khác biệt mô hình quản lý

• Đà Nẵng là thành phố trực thuộc Trung ương.

• Quảng Nam là tỉnh.

Khi gộp lại, cần lựa chọn mô hình:

• “Siêu tỉnh” giữ nguyên cấp tỉnh?

• Hay một siêu đô thị trực thuộc Trung ương?

• Các huyện, thị xã, thành phố sẽ được tái sắp xếp ra sao?

4.2. Tâm lý địa phương và bộ máy hành chính

Sáp nhập sẽ phải:

• Tinh gọn bộ máy

• Điều chuyển nhân sự

• Thay đổi thói quen quản lý của hai bên

Điều này cần quá trình dài và đồng thuận xã hội.

4.3. Quy hoạch đô thị – nông thôn – công nghiệp cần làm lại toàn bộ

Một thực thể mới sẽ cần:

• Quy hoạch chung 10–20 năm

• Quy hoạch sử dụng đất

• Quy hoạch đô thị – khu công nghiệp

• Quy hoạch du lịch – giao thông – nông thôn

Tất cả đều phải đồng bộ và nhất quán.

4.4. Chi phí chuyển đổi

Bao gồm:

• Thay đổi giấy tờ

• Chuyển đổi mã hành chính

• Thiết lập hệ thống quản lý mới

Đây là bài toán ngân sách cần tính toán kỹ.

5. Kịch bản tương lai của “siêu vùng” Quảng Nam – Đà Nẵng

Nếu sáp nhập, nhiều chuyên gia dự đoán vùng mới sẽ:

• Có tốc độ tăng trưởng GRDP nhanh hơn

• Thu hút nhà đầu tư lớn vào công nghiệp – công nghệ cao

• Trở thành điểm đến du lịch quốc tế có thương hiệu mạnh

• Là cửa ngõ Đông – Tây kết nối sang Lào, Thái Lan, Myanmar qua hành lang kinh tế EWEC

• Trở thành cực phát triển mới của miền Trung – Tây Nguyên

Tuy nhiên, tất cả vẫn cần nghiên cứu sâu, đánh giá tác động và lấy ý kiến nhân dân.

Kết luận

Dù chủ trương sáp nhập Quảng Nam – Đà Nẵng hiện mới dừng ở mức đề xuất, nhưng đây rõ ràng là một hướng đi có thể mở ra kỷ nguyên mới cho miền Trung: một siêu vùng đủ lớn, đủ mạnh, đủ đồng bộ để cạnh tranh trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Việc thành công hay không phụ thuộc vào quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng, minh bạch, khoa học và sự đồng thuận của nhân dân hai địa phương.